Studentom i osobom, które chcą w jak najkrótszym czasie dowiedzieć się: "Na czym polega księgowanie?" i "Co trzeba wiedzieć żeby szybko nauczyć się rachunkowości?", polecam artykuł z rozdziału XI Po której stronie Wn czy Ma? Najważniejsze zasady księgowania, gdzie znajduje się streszczenie wcześniejszych artykułów. Przedstawiam w nim zasady jakimi musimy się kierować w momencie księgowania i tłumaczę z czego one wynikają. Polecam naukę po kolei wg. Spisu treści. Poruszam również inne tematy. Szczególnie polecam serię artykułów dotyczących OCEM w rozdziale XIII.
Osobom rozpoczynającym naukę rachunkowości polecam artykuł Zasada równowagi bilansowej. Dlaczego aktywa są równe pasywom? oraz artykuł Co to jest zysk?. Tych, którzy mają jakieś problemy ze zrozumieniem: Dlaczego zobowiązania są pasywami i dlaczego należności są aktywami zapraszam do artykułu Dlaczego zobowiązania są pasywami? Dlaczego należności są aktywami?
Zadania z rachunkowości. Spis treści "Zbioru zadań"

Zobowiązania, a należności. Gdzie występują w bilansie przedsiębiorstwa?

Szczegóły
Kategoria: Bilans.
Poprawiono: piątek, 21, marzec 2025 07:00
Opublikowano: niedziela, 02, luty 2025 11:44
Super User

Wstęp do artykułu

W pracy w szkole zauważyłam, że niektórzy uczniowie mają problem ze zrozumieniem Czym różnią się należności od zobowiązań? Temu zagadnieniu poświęcam ten i wcześniejszy artykuł.

We wcześniejszym artykule opisuję przypadek z życia wzięty. Napisałam go po to, by łatwiej było zrozumieć: Dlaczego należności są aktywami, a dlaczego zobowiązania są pasywami?

W tym artykule  rozważam czym są zobowiązania i należności w bilansie przedsiębiorstwa. 

Rozważam też jak zmienia się bilans w przypadku zaciągania długów i jego spłaty w przedsiębiorstwie oraz w przypadku gdy udzielamy komuś pożyczki i ktoś nam ją oddaje.

Jeżeli ktoś nie rozumie czym w bilansie są zobowiązania, a czym należności, warto jest przeczytać wcześniejszy artykuł, ze względu na analogię sytuacji przedsiębiorstwa i tamtego przypadku.

Na końcu tego artykułu zwracam uwagę, że środki pieniężne nie są źródłami finansowania aktywów, są aktywami.

Podobnie jak w tamtym przypadku należności i zobowiązania są związane z zawartą umową, która powoduje, że jedna strona jest dłużna coś drugiej stronie- stąd taki obrazek na początku tego artykułu.

Dlaczego zobowiązania są pasywami? Dlaczego należności są aktywami - przypadek wzięty z życia.

Artykuł

Z poprzedniego artykułu wiemy już, że należności to czyjeś długi wobec nas, czyli coś co nam się od kogoś należy. Zobowiązania są naszymi długami wobec drugiej strony.

Podobnie jak w życiu, jest w przypadku przedsiębiorstw. Majątek jaki  dana jednostka gospodarcza posiada na stanie może być finansowany własnymi zasobami, czyli kapitałami własnymi przedsiębiorstwa lub z zaciągniętych przez nią długów- czyli  zaciągniętymi zobowiązaniami.

Wyobraźmy sobie, że jesteśmy księgowymi w przedsiębiorstwie, które zaciągnęło kredyt na zakup środka trwałego. Kupujemy go z tego kredytu. Kredyt, który jest zobowiązaniem naszej firmy, stanowi źródło finansowania tego środka.

Jeżeli natomiast kupujemy u naszego dostawcy towar, materiał, wartość niematerialną lub prawną czy środek trwały na fakturę przelewową, czyli jeszcze nie płacimy za te aktywa, to  źródłem finansowania tych aktywów jest nasze zobowiązanie u dostawcy. Za jakiś czas będziemy musieli zapłacić za ten zakup i do tego czasu zobowiązanie to będzie źródłem finansowania tego majątku. Zatem zobowiązanie nie jest naszym majątkiem ale jest źródłem finansowania naszego majątku. Oznacza to, że zobowiązania są pasywami.

Natomiast nasze należności to coś, czym nie my dysponujemy w danej chwili. Należnościami dysponuje nasz dłużnik. Jest to nasza własność i za jakiś czas będziemy nią dysponować, ale jeszcze nie teraz.

Podobnie jak w życiu, z punktu widzenia zasobów majątkowych jakie ma na stanie nasze przedsiębiorstwo, należność przedstawia dla nas podobną wartość jak np. zakupiony obraz, który trzymamy gdzieś na zapleczu, albo większa ilość gotówki stale przechowywana w kasie. Za jakiś czas, być może, będziemy mogli ten obraz odsprzedać, by za otrzymane pieniądze dalej rozwijać firmę. Jest to jakaś część naszego majątku, czyli część naszych zasobów majątkowych. Nie jest natomiast źródłem finansowania naszego majątku. Dlatego należności należą do naszych aktywów.

należności jak

należności jak gotówka w skarpecie, której nie możemy użyć

Podsumowując możemy stwierdzić, że:

Zobowiązania i należności to dwa przeciwieństwa. Zobowiązania występują wtedy gdy np. pożyczamy coś od kogoś (to czy musimy oddać z %- tem czy bez, nie ma tutaj znaczenia- najwyżej % będzie naszym dodatkowym kosztem). Należności zaś to jakieś dobro, które np. my pożyczamy komuś (to czy musi nam oddać z %- tem czy bez, nie ma tutaj znaczenia- najwyżej % będzie naszym dodatkowym przychodem).

  1. Zobowiązania stanowią źródło finansowania zasobów finansowych danego przedsiębiorstwa, ale nie stanowią jego majątku.

  2. Należności zaś odwrotnie- należą do danego przedsiębiorstwa, są jego zasobami majątkowymi, ale nie stanowią źródła finansowania jego zasobów majątkowych.

Oznacza to, że zobowiązania danego przedsiębiorstwa są jego pasywami, należności zaś są aktywami.

Zwróćmy również uwagę na to, że środki pieniężne  zgromadzone na kontach lub w kasie nie są źródłem finansowania majątku przedsiębiorstwa. Są one częścią majątku firmy, czyli jednym z rodzajów aktywów. Jeżeli kupujemy coś za gotówkę, wówczas zamieniamy jeden rodzaj aktywów jakim są nasze środki pieniężne w kasie na drugi rodzaj aktywów jakim jest zakupione dobro np. materiały, towar, środki trwałe.

W przypadku wymiany danego dobra na środki pieniężne, występuje sytuacja odwrotna.

Jeżeli natomiast ktoś spłaca swoje zobowiązania wobec nas, czyli długi które zaciągnął wobec naszego przedsiębiorstwa w formie pieniężnej, wówczas nasze środki  pieniężne rosną, a należności (czyli jego dług wobec nas) maleją. W przypadku gdy pożyczamy jakieś dobro obcej firmie, stan danego aktywa na stanie naszego przedsiębiorstwa maleje, zaś inne aktywa jakimi są należności rosną.

W wypadkach omówionych ostatnio, wymieniliśmy tylko jeden rodzaj naszych aktywów na drugi. W naszych pasywach nic się nie zmienia. Nie zmienia się zatem również ich wartość, wartość pasywów i wartość sumy bilansowej.

W przypadku gdy spłacamy nasz dług, czyli zobowiązanie, maleje nasze zobowiązanie i ilość środków pieniężnych, a więc maleje zarówno wartość pasywów jak i aktywów. Wartość sumy bilansowej maleje również dokładnie o tyle samo.

Możemy też zapytać: jaki rodzaj pasywów stanowi źródło finansowania naszych zakupionych dóbr w wypadku zakupu za gotówkę, którą już wcześniej mamy na stanie, lub za środki pieniężne z rachunku bieżącego? Nie zawsze musimy dokładnie odpowiedzieć na to pytanie. Na pewno w takim wypadku zakupione dobra są finansowane z naszych pasywów, które posiadaliśmy i były zapisane już wcześniej w naszych źródłach finansowania.

Dlaczego zobowiązania są pasywami? Dlaczego należności są aktywami - przypadek wzięty z życia. 

[Zapraszam do przeczytania innych zagadnień ujętych na tej stronie. Tytuły większości artykułów znajdują się w "Spisie treści", który umieszczony jest w lewym górnym rogu. Napisany jest w postaci linków do tych artykułów. Większość zadań i testy ujęte są osobno, w Menu również znajdujących się po lewej stronie, ale niżej. Link do Spisu treści: Spis treści. 

Zapraszam, szczególnie osoby rozpoczynające naukę rachunkowości, do korzystania z wszystkich artykułów "po kolei", zgodnie ze spisem treści, gdyż na tej stronie tłumaczę rachunkowość "krok po kroku".

Informuję również, że strona cały czas jest jeszcze uzupełniana. Docelowo będzie zawierała kompendium wiedzy potrzebnej do uzyskania dyplomu w zawodzie technika rachunkowości.]