Dlaczego zobowiązania są pasywami? Dlaczego należności są aktywami?- przykład z życia.
- Szczegóły
- Kategoria: Bilans.
- Poprawiono: wtorek, 25, marzec 2025 16:22
- Opublikowano: poniedziałek, 26, styczeń 2015 17:00
- Ewa Kusznierowska
Wstęp do artykułu
W pracy w szkole zauważyłam, że niektórzy uczniowie mają problem ze zrozumieniem Czym różnią się należności od zobowiązań? Czasami zadają pytanie: "Czym są należności? Co to są zobowiązania", albo: "Dlaczego należności są aktywami, a dlaczego zobowiązania są pasywami?" W tym artykule chcę odpowiedzieć na te pytania na przykładzie z życia wziętym.
Artykuł ten napisałam celu lepszego zrozumienia tematu, szczególnie przez osoby, które nie prowadziły jeszcze działalności gospodarczej. Tłumaczę w nim Dlaczego należności są aktywami, a zobowiązania są pasywami. Rozważam w nim jakie zmiany zachodzą w bilansie w trakcie zaciągania i spłacania długów oraz w trakcie udzielania pożyczek i w trakcie ich spłaty przez dłużnika.
Dopiero w kolejnym artykule rozważam czym są zobowiązania i należności w bilansie przedsiębiorstwa.
Odpowiadam w nim na pytanie jak zmienia się bilans w przypadku zaciągania długów i jego spłaty oraz w przypadku gdy udzielamy komuś pożyczki i gdy ktoś nam ją oddaje w przedsiębiorstwie.
Zanim jednak przejdziemy do tego zagadnienia, odpowiedzmy sobie na pytania: Co to są należności? i Czym są zobowiązania?
Zarówno jedne jak i drugie są związane z zawartą umową, która powoduje, że jedna strona jest dłużna coś drugiej stronie- stąd taki obrazek na początku tego artykułu.
Najprościej mówiąc: Należności to czyjeś długi wobec nas. Zobowiązania odwrotnie. Są naszymi długami wobec drugiej strony.
Artykuł
Wyobraźcie sobie dwóch kolegów. Nazwijmy ich Krzysztof i Mateusz. Właśnie wracają z pracy, gdzie dostali wypłatę w wysokości 4600 zł każdy i idą do sklepu, gdyż Mateusz chce kupić sobie parę płyt z fajnymi grami. Planował wydać na ten cel około 500zł. Po wejściu do sklepu zauważył jednak laptopa w promocji za 5200 zł. Jest to okazja bo normalnie ten model jest o 1000 zł droższy, a ponadto dodatkowo może do niego dostać, gratis, pendrive’a o pojemności 64 GB. Kapitał, którym dysponuje wynosi tylko 4600 zł. Dodatkowo musi sobie zostawić na życie 1000 zł. Czyli na ten cel może przeznaczyć tylko 3600 zł. Brakuje mu zatem 1600 zł (5200- 3600), a bardzo mu zależy na tym zakupie. Co może zrobić?
Ponieważ Krzysiek jest jego najlepszym kolegą, proponuje mu pożyczkę. Te pieniądze, obok 3600 zł jego własnych środków stanowią źródło finansowania nowego laptopa.
Po zakupie laptopa, Mateusz będzie posiadał na stanie środki pieniężne o wartości 1000 zł oraz laptop o wartości 5200 zł.
Laptop został tylko częściowo sfinansowany z jego kapitału (3600 zł). Pozostała część finansowania laptopa (1600zł) to jego dług u kolegi czyli jego zobowiązanie. Ponadto zostawił sobie 1000zł, które pochodzą z jego kapitałów własnych. (Zarobił przecież 4600 zł).
Jego zobowiązanie u kolegi jest zatem źródłem finansowania części laptopa.
Dla Krzyśka natomiast dług Mateusza wobec niego jest należnością. Za jakiś czas Mateusz odda mu te pieniądze. To własność Krzyśka, która w chwili obecnej jest w posiadaniu Mateusza. Mateusz obecnie nie może inwestować tych 1600 zł, ponieważ w aktualnie nimi nie dysponuje, ale jest to część jego majątku, bo za jakiś czas dostanie te pieniądze z powrotem.
Dlatego należność ta należy do jego aktywów czyli stanowi jeden z jego zasobów majątkowych.
Widzimy zatem, że zobowiązania należą do pasywów, zaś należności są aktywami.
Krzysztof nie może jej inwestować, ponieważ aktualnie nią nie dysponuje. To tak jakby trzymał pieniądze w skarpecie z tą różnicą, że nie może ich wydawać do momentu zwrotu tej należności. Jest to jednak część jego majątku, bo za jakiś czas dostanie te pieniądze z powrotem. Dlatego są to jego aktywa, czyli jeden z zasobów majątkowych.
Po stronie pasywów Krzysztof nadal posiada kapitał własny o wartości 4600 zł, który pokrywa jego majątek- należność o wartości 1600 zł i środki pieniężne o wartości 3000 zł.
należności czyli "zamrożona gotówka"
Zastanówmy się teraz jak wygląda bilans obu kolegów po wypłacie oraz przed zakupem i po zakupie laptopa, względem tego co było przed wypłatą.
Bezpośrednio po wypłacie obaj koledzy posiadali na stanie majątek o wartości 4600 zł. Źródło ich finansowania były własne zasoby, nie związanych z jakąkolwiek pożyczką.
W bilansie majątek to aktywa. W tym wypadku są to środki pieniężne, których wartość, w chwili wypłaty, wzrosła o 4600 zł. Źródła finansowania w bilansie to pasywa. W tym wypadku są nimi własne zasoby, nie związane z pożyczką. Zatem są to kapitały własne, których wartość również wynosi 4600 zł.
Po wypłacie majątek obu kolegów wzrósł o 4600 zł i nie był on obciążony żadnym długiem. Zatem w bilansie ich pasywa i aktywa wzrosły o 4600 zł.
Zastanówmy się co dzieje się dalej z ich majątkiem i źródłami jego finansowania.
Mateusz pożyczył pieniądze od kolegi. W wyniku pożyczki, wzrósł jego majątek o kwotę 1600 zł, równocześnie rośnie jego dług, czyli jego zobowiązania wobec kolegi dokładnie o tę samą wartość.
Źródłem finansowania laptopa są już nie tylko własne środki, ale również dług zaciągnięty u kolegi.
Bezpośrednio po zaciągnięciu pożyczki, zarówno wartość majątku Mateusza (aktywów), jak i źródeł jego finansowania (pasywów) wzrosła o 1600 zł.
Po stronie aktywów, bezpośrednio po pożyczce, Mateusz posiada na stanie środki pieniężne o wartości 4600 + 1600 = 6200 zł większej, niż przed wypłatą.
Po stronie pasywów, nadal posiada 4600 zł kapitałów własnych, ale rośnie jego zobowiązanie wobec kolegi o 1600 zł. Wartość pasywów jest o 4600 + 1600 = 6200 zł większa niż przed wypłatą.
W tym momencie zarówno jego aktywa, czyli majątek, jak i źródła ich finansowania były większe o 6200 zł niż przed wypłatą.
Ze środków pieniężnych Mateusz kupił laptopa. Czy coś się dzieje z Jego sumą bilansową?
Zamienił środki pieniężne na laptop. Laptop w bilansie to środek trwały, który również jest aktywem.
Po stronie aktywów mamy teraz laptop o wartości 5200 zł i środki pieniężne o wartości 1000 zł. Razem wartość aktywów wynosi 6200 zł.
Czy wartość źródeł finansowania majątku Mateusza uległa zmianie?
Źródłem finansowania laptopa o wartości 5200 zł i gotówki 1000 zł są środki własne Mateusza o wartości 4600 zł i pożyczone środki pieniężne o wartości 1600 zł co daje łączną wartość 6200 zł.
Oznacza to, że po stronie pasywów Mateusza, kapitał własny nadal wynosi 4600 zł, a zobowiązania nadal mają wartość 1600 zł. W pasywach, bezpośrednio po zakupie laptopa, nic się nie zmieniło.
Suma bilansowa (równa sumie wszystkich jego aktywów i sumie wszystkich jego pasywów) jest nadal dokładnie taka sama i wynosi o 6200 zł więcej niż przed wypłatą.
Zastanówmy się teraz jak wygląda bilans jego kolegi- Krzysztofa. W wyniku wypłaty wynagrodzenia, źródła finansowania jego majątku wzrosły o 4600 zł. To był jego kapitał własny. Bezpośrednio po wypłacie, ilość środków pieniężnych (rodzaj aktywów), które posiadał Krzysztof na stanie była dokładnie o tę kwotę większa niż przed wypłatą.
Jak wyglądał jego bilans? Po stronie pasywów miał o 4600 zł więcej kapitałów własnych niż przed wypłatą, a po stronie aktywów środki pieniężne również o wartości większej o 4600 zł. Jego suma bilansowa, w tym momencie, była o 4600 zł większa niż przed wypłatą.
Zatem jego bilans zmienił się dokładnie tak samo jak bilans Mateusza.
Udzielając pożyczki Mateuszowi, Krzysztof zamienił część swoich aktywów jakimi były środki pieniężne o wartości 1600 zł, na aktywa w postaci należności.
Po udzieleniu pożyczki w bilansie Krzysztofa po stronie aktywów (zamiast gotówki o wartości 4600 zł) występują należności o wartości 1600 zł i środki pieniężne o wartości 3000 zł. Suma jego aktywów nie ulega zmianie i wynosi tyle co wcześniej 1600zł + 3000 zł.
Źródłem ich finansowania są te same kapitały własne. Zatem w pasywach nic się nie zmienia. Suma bilansowa nie ulega zmianie. Za jakiś czas Mateusz odzyska należności od kolegi. Jest to jego własność, która w obecnej chwili jest w posiadaniu Mateusza.
W kolejnym artykule wyjaśniam to zagadnienie w przypadku przedsiębiorstw.
Odpowiadam w nim na pytanie: Czym są zobowiązania i należności w bilansie przedsiębiorstwa?
Zobowiązania, a należności. Gdzie występują w bilansie przedsiębiorstwa
[Na pytanie: jak księgować należności i zobowiązania odpowiadam w artykule: Jak księgować rozrachunki?
[Definicje należności i zobowiązań w artykułach i linki do innych artykułów poświęconych tym tematom w artykułach: Należności i Zobowiązania].
[Zapraszam do przeczytania innych zagadnień ujętych na tej stronie. Tytuły większości artykułów znajdują się w "Spisie treści", który umieszczony jest w lewym górnym rogu. Napisany jest w postaci linków do tych artykułów. Większość zadań i testy ujęte są osobno, w Menu również znajdujących się po lewej stronie, ale niżej. Link do Spisu treści: Spis treści.
Zapraszam, szczególnie osoby rozpoczynające naukę rachunkowości, do korzystania z wszystkich artykułów "po kolei", zgodnie ze spisem treści, gdyż na tej stronie tłumaczę rachunkowość "krok po kroku".
Informuję również, że strona cały czas jest jeszcze uzupełniana. Docelowo będzie zawierała kompendium wiedzy potrzebnej do uzyskania dyplomu w zawodzie technika rachunkowości.]